3. Maç, Fischer’in Ruhu Tahtada

©Maria Emelianova

GM Dommaraju Gukesh (2783) vs GM Liren Ding (2728) – 27.11.2024

1.d4

Gukesh, bu sefer favori hamlesiyle oyuna başladı. İkili arasında oynanan son d4 partisi 2023 Tata Steel – A kategorisinde oynanmıştı ve karşılaşmayı Ding kazanmıştı. Merak eden okuyucularımız için:

https://www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=2452605

1…Af6 2.Af3 d5 3.c4 e6 4.cxd5

Gukesh’den nadir görülen bir açılış tercihi! Gukesh, sıklılıkla 4.Ac3 hamlesini tercih ediyordu. Bu tercihini ise bir başka Hintli genç yıldız Arjun K. Erigaisi’ye karşı 2021 yılında oynanan internet turnuvasında kullanmıştı. Maçı incelemek için:

https://old.chesstempo.com/gamedb/game/4964927/rnbqkb1r/ppp2ppp/5n2/3p4/3P4/5N2/PP2PPPP/RNBQKB1R%20w%20KQkq%20-%200%205

Gukesh ve ekibinin böyle bir tercihte bulunmasının 2 sebebi olduğunu düşünüyorum. İlk olarak Ding, bu varyantla sadece 2 defa karşılaştı (veriler Mega Database 2025’den alınmaktadır).

Magnus Carlsen vs Liren Ding,Grenke,2024

https://www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=2682137

Susanto Megaranto vs Liren Ding, Online Olympiad Top DivA,2021

https://www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=2307043

İkinci olarak da 4.Ac3 oynansaydı, 4…Fb4, 4…Abd7, 4…Fe7, 4…c5, 4…dxc4 gibi uzun teorilerin olduğu tercihlerden biriyle karşılaşılacaktı. Gukesh’in, Ding’e göre daha iyi olduğu taraf ise hesap gücü ve karmaşık konumları oynama becerisi. Bu durumu maç içinde çok daha iyi göreceğiz.

4…exd5 5.Ac3 c6

En mantıklı tercihteki amaç; 6…Ff5 oynamak. Hemen 5…Ff5 oynamanın bazı problemleri olabilir. Örnek bir varyant 6.Vb3 Ac6! 7.Fg5 (7.Vxb7?? Ab4 siyah kazanır) 7…Aa5 8.Va4+ c6 9.Fxf6 gxf6 10.e3 b5 (10…Vb6 11.0-0-0! beyazla oynamak çok daha kolaydır) 11.Vd1 Fb4 12.Fd3 (D)

Diagramda da görüldüğü üzere siyahın piyon yapısı ciddi anlamda problemlidir. Beyazın oyunu ise çok daha rahattır. Bu konumu daha iyi anlamak isteyen okuyucularımız için:

Farid Abbasov vs Arkadij Naiditsch, Bakü President’s Cup,2008

https://lichess.org/0zfm18XE

6.Vc2 (D)

Merkez piyonları ile aynı renkli olan fillere “Kötü Fil” deriz. Siyahın merkezi d5-c6 piyon yapısından oluşmaktadır yani beyaz renklidir. Bu yüzden siyahın c8 fili kötüdür. Beyazın amacı ise bu filin en aktif olacağı f5 karesine gelmesini engellemek. Bu hamleyi maçta gördüğümde aklıma Caro Kann Savunmasının, Kırışmalı Varyantı aklıma geldi. 1.e4 c6 2.d4 d5 3.exd5 cxd5 4.Fd3 Ac6 5.c3 hamleleriyle başlayan varyantta siyah 5…Vc7 (D) oynayarak beyazın kötü fili olan c1 filinin f4 karesine gelmesini engeller.

6…g6 7.h3

Beklenenin dışında bir hamle, genellikle 7.Fg5 hamlesi tercih ediliyor. Beyazın 8.g4 oynayarak rakip filin f5 karesine gelmesini engellemek.

7…Ff5 8.Vb3 Vb6

Siyah, vezirleri değişerek b7 piyonuna olan baskıyı ortadan kaldırmak istiyor. Diğer bir seçenek ise 8…Vc7 hamlesiydi. Eğer ki beyaz hemen 9.Ff4 ile karşılık verirse 9…Vxf4 10.Vxb7 Vd6! çok önemli çünkü 11.Vxa8?? Vc7 oynayarak beyazın vezirini tuzağa düşürmek istiyor ya da 11.e3 Vb4 oynayarak vezirleri değişmek istiyor. Beyaz eğer ki 12.Fb5 ile vezirleri oyunda tutmak isterse 12…cxb5 13.0-0 Fd6 14.Vxa8 0-0 15.Axd5 Axd5 16.Vxd5 Kd8 (D) varyantından sonra siyahın aktif taşları sayesinde kompansesi olacaktı.

Beyazın diğer bir tercihi ise 9.g3 olabilirdi. Amaç Ff4 hamlesini daha sağlam oynamak. Ancak 9…h5 10.Ff4 Vb6 (D) hamlelerinden sonra siyahın bir problemi olduğunu düşünmüyorum.

Yine de şunu unutmamak lazım, bu tip karşılaşmalarda ekipler uzun süren açılış varyantları hazırlarlar. Hazırlıksız yakalandığınız an ise işler felaket olabilir. Hazırlıkların ne kadar derin olduğunu merak ediyorsanız; 2021 Dünya Satranç Şampiyonasının 4. turunda Magnus Carlsen ve Ian Nepomniachtchi arasında Petrov Savunmasının oynadığı maç beraberlikle sonuçlanmıştı. 33 hamle süren maçta Carlsen’in 19 dakikası, Nepomniachtchi’nin ise 1 saat 6 dakikası kalmıştı. Maç sonrası gerçekleşen basın toplantısında Nepomniachtchi, maçın tamamının kendi hazırlıkları içinde olduğunu, süresini ise bu hazırlıkları hatırlamak için harcadığını söylemişti.

https://lichess.org/broadcast/world-chess-championship-2021/game-4/u60nK3CM/9c7edCLW

9.g4 Vxb3

Ding, bu hamleye yaklaşık 15 dakika harcadı.

10.axb3 Fc2

Ding bu hamleyi çok hızlı oynadı. Halen hazırlığının içinde olduğunu düşünüyorum. Ding bu konuma hazırlıklı olmasaydı 10…Fe6 hamlesiyle daha sağlam bir konum oynayabilirdi.

11.Ff4

c1 karesini boşaltarak, siyahın c2 filini hedef almak istiyor. Gukesh, şu ana kadar sadece 4 dakika harcadı. Derin hazırlık devam ediyor.

© Eng Chin An

11…h5

Oldukça mantıklı bir hamle, Ding bu ve sonraki hamleyi çok hızlı oynadı. Bilgisayar analizlerinin en beğendiği seçenek ise 11…Ae4 idi. Bilgisayar analizlerini daha iyi anlayabilmek için daha derin incelemeler yapmalıyız. Çünkü Efsanevi V. Korchnoi da dediği gibi "Satranç öğrenilmez... Satranç anlaşılır."

Beyazın en mantıklı tercihi 12.Fg2 olacaktı. Çünkü 12.Axe4?! Fxe4 siyahın tüm sorunlarını çözerdi. 12…Fb4 13.0-0 Ad7 14.Aa2 Fd6 15.Fxd6 Axd6 16.Ad2 (16.g5? h6 siyah büyük bir üstünlük elde eder) g5 (D) hamlelerinden sonra siyah c2 filini özgürce g6 karesine dönebilirdi.

12.Kg1! hxg4 13.hxg4 Abd7N
Ding’in son hamlesine kadar karşılaşma Vladimir Kramnik ile Arjun K. Erigaisi arasında 2023 yılında Duesseldorf’da oynanan karşılaşmayı takip etti. O maçta Erigaisi, 13…Fxb3? oynayarak kötü konumda kalmıştı. Maçın tamamına ulaşmak için:

https://www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=2563827

Ding, konumdaki en iyi hamleyi oynayabilmek için yaklaşık 33 dakika düşündü. Böylelikle genç rakibi ile arasındaki süre farkı ise 1 saatin üstüne çıkmış oldu.

14.Ad2!

Gukesh, ilk 13 hamle için sadece 4 dakika harcamıştı. Bu hamle içinse 12 dakika ve artık Ding dikkatli olmalı çünkü c2 fili gerçek bir hedef haline dönüştü.

14…Kg8

Çok mantıklı, amaç g5 oynayarak c2 filinin yolunu açmak.

15.g5

Bilgisayar analizleri bu hamleyi pek beğenmediler ama Gukesh’in oyunu karmaşık tutmak ve c2 filinin sorunlu kalmaya devam etmesini istiyordu. Analizler; Gukesh için 15.Fe3 g5 16.Kc1 Fe4 17.Adxe4 Axe4 18.f3 Axc3 19.bxc3 a5! (D) varyantını öneriyordu.

Ancak diagramda da görüldüğü üzerine beyaz fil çiftine sahip olmasına rağmen siyaha ciddi bir problem yaratamıyor. Eğer bu konum oynansaydı, Gukesh ilk galibiyetine ulaşamayacaktı.

Maç içinde rakibe sorunlar yaratan pratik fikirler bulmak çok önemlidir. Unutmayın rakibiniz bir insan, makine değil. O yüzden Gukesh’i hamlesi çok da mantıksız değildi.

15…Ah5

Ding mükemmel oyununa devam ediyor. Bu at kötü değildir. Çünkü g7 karesinden kuvvetli f5 veya e6 karesine manevra yapabilir.

16.Fh2 Kh8 17.f3

Gukesh için hedef halen c2 fili ve e4 sürmek istiyor. Konum Ding için halen problemsiz ancak dikkatli olunması gereken zamanlar yaklaşıyor.

17…Ag7 18.Fg3 Kh5?!

İnanılmaz! Ding bu hamle için sadece 4 dakika harcadı ve belki de hayatı boyunca uykularını kaçıracak hatayı yapmış oldu. Ding için en iyi seçenek 18…Fe7! ile g5 piyonuna saldırmaktı. Eğer ki beyaz 19.e4 ile devam etmek isterse 19…Fxg5 (19…Ae6 iyiydi) 20.exd5 (20.Kc1?! Fxd2+ 21.Şxd2 Fxb3 22.exd5 Af5! siyahın konumu gayet iyiydi) 20…Af5 (D) fikir …Fxd2+ ve …Fxb3 ile piyon kazanmak.

Ben ise Ding için 18…Ff5 hamlesini düşünüyordum. 19.e4 Fe6 (D) hamlesinden sonra siyahın konumu halen çok sağlamdı ve …Fe7,…a6 gibi hamleleriyle konumunu geliştirerek g5,b3,d4 piyonlarına karşı oynamayı düşünebilirdi.

19.e4 (D)

Gördüğünüz gibi c2 fili kapana sıkıştı. Aklıma tam bu anda filmlere ve belgesellere konu olmuş James Robert Fischer ile Boris Spassky arasında oynanan 1972 Dünya Şampiyonasının ilk turu geldi. O maçta Fischer 29…Fxh2? almış ve Spassky’nin 30.g3 (D) hamlesinden sonra fili kapana sıkışmıştı.

Hatta devamında Fischer’in masa başındaki tepkisi satranç tarihinin en ikonik karelerinden birine dönüşecekti.

Kaynak: https://en.chessbase.com/post/breaking-news-fischer-loses-first-game-to-spaky-in-reykjavik/26

19…dxe4?!

Ding, son şansını kaçırmış oldu. 19…Ae6! 20.Kc1 Axd4 21.Ff2 Fc5 22.Fxd4 Fxd4 23.Kg2 Fxc3 24.bxc3 Fxb3 25.Axb3 dxe4 26.fxe4 a5 (D) varyantından sonra 2 piyona karşılık fil vermiş olmasına rağmen, beyazın zayıf 3 piyon adacığı Ding’e maçta savaşmak adına ciddi şanslar verecekti.

20.fxe4 Ae6 21.Kc1

Gukesh, bu hamle için 12 dakika harcadı. Konumunun iyi olduğunun farkında ve acele etmiyor.

21…Axd4

Ding için diğer bir seçenek 21…Fg7 hamlesiydi. 22.Ff2 Kh2 23.d5! Ad4 24.Ae2 Kxf2! 25.Şxf2 cxd5 26.exd5 Fxb3 (D) bu konumda bile beyaz halen iyi durumdadır. Bilgisayarın tavsiye ettiği 24.Kg4! ise konumdaki üstünlüğü daha da artıracaktı ancak oluşan varyantlar hiç de insani değildi.

22.Ff2 Fg7 23.Ae2! Axb3 24.Kxc2 Axd2 25.Şxd2! (D)

Genç yıldızdan muhteşem hesap!

Sanırsam Ding, 18…Kh5 oynarken bu hamleyi kaçırdı. Çünkü Ding’in hayalindeki konum 25.Kxd2 Ae5 26.Kg3 Kxg5 27.Kxg5 Af3+ 28.Şd1 Axg5 (D) varyantı ile taşa karşı 3 piyon oyun sonuna geçmekti. Açıkçası böyle bir oyun sonunu Ding, seviyesindeki bir usta tutabilirdi.

25…Ae5

Süre eklemesine 15 hamle daha var ve Ding’in sadece 18 dakikası kaldı.

26.Ad4! Kd8 27.Şe2

Gukesh, …Af3 taktiklerine önlemini alıyor.

27…Kh2 28.Fg2

Gukesh, 28.Af3 Axf3 29.Şxf3 varyantıyla taşları azaltmayı da tercih edebilirdi.

28…a6 29.b3

Faydalı bir hamle, artık hedef b2 piyonu ortadan kalkmış oldu.

29…Kd7 30.Kcc1 Şe7 31.Kcd1 Şe8 (D)

Ding, 6 dakikasının 5’ini bu hamlede harcadı. Artık 9 hamle için sadece 1 dakika 50 saniyesi kaldı.

32.Fg3 Kh5 33.Af3 Axf3 34.Şxf3

Gukesh, en iyi hamleleri yapmaya devam ediyor.

34…Fd4 35.Kh1 Kxg5 (D)

Ding’i sadece 9 saniyesi kaldı. Tabii artık ne oynansa da sonuç değişmeyecekti.

36.Fh3! f5 37.Ff4 Kh5 1-0

Ve Ding’in süresi bitti. Gukesh, bu galibiyetle birlikte skoru eşitlemeyi başardı.

Ding’in süresinin bittiği an ©Maria Emelianova

Maç sonrası ©Maria Emelianova

IM Melih Yurtseven’in analizini izlemek için

https://www.youtube.com/watch?v=HEbyMcO39Z8&t=725s

Yazar: Baran DEMİR

Dünya Şampiyonası 3. Tur : Fischer’in Ruhu Tahtada

Son Haberler

Avrupa Takımlar Satranç Şampiyonası'nda Dinlenme Günü

2025 Avrupa Takımlar Satranç Şampiyonası Başladı!

2025 FIDE Grand Swiss Turnuvası Sona Erdi!